Hadzabe: “We leven in het heden en maken ons alleen zorgen over vandaag en misschien morgen.”
Via een onverharde pad langs de oevers van Lake Eyasi, in de schaduw van de Ngorongoro Crater, gingen wij op avontuur en onderzoek in Tanzania. Hier aan de rand van de beschaving in Oost-Afrika leven de Hadzabe een bescheiden bestaan als jager-verzamelaars. Hoewel de modernisering binnen het Afrikaanse continent steeds verder oprukt en afnemen van natuurlijke corridors tussen de Nationale Parken ongetwijfeld al effect hebben gehad, weerspiegelt de levensstijl van de Hadzabe nog nauwgezet hoe de mensheid 90% van zijn geschiedenis heeft geleefd. Overleven in de Great Rift Valley; de Hadzabe zijn de laatste flashback naar hoe de samenleving eruit heeft gezien aan de wieg van ons bestaan.
Click Taal versus Hints en Pictionary
Al na de eerste dag bij Shakwa’s familie spreekt ons team bijna vloeiend click taal. Onze hints en pictionary maken ook enorme vorderingen, want zelfs met ons gids Yousef blijft het jezelf uiten en een gesprek voeren een uitdaging. Binnen de kortste keren hebben we een paar nieuwe teamleden. James, de chauffeur, raakt ook helemaal geïnteresseerd en wil alles van de Hadzabe stam weten en leren. Normaal maakt hij bij hun een korte stop langs de kant van de weg als ze op weg zijn naar Serengeti. Eigenlijk geeft hij toe, weet ik helemaal niet zo veel van de Hadzabe. Terwijl ze één van de 120 stammen zijn, die hier in Tanzania leven. We geven hem ook een camera en een spoedcursus fotografie. James is helemaal in zijn nopjes met foto’s maken en van alles over zijn eigen landgenoten te weten te komen. Angatley, een mooi mannetje van 5/6 jaar oud schatten wij, omdat hij zijn tanden aan het wisselen is, ontpopte zich binnen een half uurtje als nieuwe Steven Spielberg en ging helemaal los met de GoPro! Hij filmde alles vanuit het behind the scenes perspectief.
Baviaan op een bedje van besjes
Naarmate de dag vordert komen we steeds meer dingen te weten. De kinderen nemen ons mee naar de grote rots en laten ons onderweg allerlei eetbare dingen zien. Ze moeten erg lachen om onze houterige manier van klimmen terwijl zij als ware klimgeiten op de rotsen dartelen. Het favoriete lokale gerecht is vers geschoten baviaan, stukjes aardwortels geroosterd op het kampvuurtje, gegarneerd met oranje en witte besjes voor het kleurenpallet. Als het gaat schemeren rijden wij terug naar ons tented camp en bespreken we de eerste indrukken. Wat misschien wel het meest bijzondere was, was dat we ons ontzettend welkom voelden. We werden met openen armen warm onthaald en zij stonden het ons toe om deel te mogen zijn van hun familie, cultuur en rituelen.
Op jacht met de Hadzabe en Bijen in de Baobab
De wekker gaat alweer om 4 uur, want we mogen mee op pad met de jagers. De hele ochtend hebben we achter de jagers aangerend, geslopen, gestruikeld en geklauterd. We waren ze dan ook vaak kwijt, omdat wij weer vol in een prikkelstruik bleven hangen of zij er ineens vandoor stoven achter een beest aan …. Uh ja …..en daar sta je dan in hyena land gewapend met een camera en in de houdgreep van een acaciastruik. Onder de schrammen en een gescheurd shirt peuteren we ons tussen de doorns uit en wachten wij op een verlossend fluitje van een Hadzabe, wat als richtingaanwijzer geldt voor een nieuwe serie struiken duiken. Een dwerguil was als eerste de sjaak en werd met 1 precisieschot aan een pijl geregen. Zelfs nog voor wij op de crime scene aankwamen. Terwijl het zweet in onze onderbroek gutste van het laatste sprintje werd het uiltje uit zijn lijden verlost door zijn ruggenmerg te verbrijzelen met een beet in de nek. Ook een bushbaby en een vogel moesten het ontgelden vandaag. De mannen gaven daarna een spoedcursus bush BBQ-en en het uiltje wordt eerlijk in stukjes gedeeld en opgepeuzeld. Verder hadden we culinaire honingproeverij aan de voet van een grote Baobab. Het bijenvolk werd eerst een beetje uitgerookt waarna het druipende honing raden voor het grijpen lagen .
Bush Food Expedition
Vandaag is het ladies day. In de vroege ochtend gingen we met de Hadzabe dames op bush food expedition. Ook de kleine kids gingen mee op avontuur. Het had wel iets weg van een SAS survival cursus. De dames maakte ons met handgebaren duidelijk wat wel en niet eetbaar is. Van welke plant gif voor op de pijlen gemaakt wordt en van rode besjes ga je dood, dus “a don’t touch policy”. Van de oranje besjes waar je tong van verlamd raakt kunnen ze geen genoeg krijgen. We proeven ze ook waarna wij onze tong een half uur niet meer voelen. De kids klauteren behendig in de boom en laten de takken door buigen zodat de vrouwen gemakkelijk de halve boom plunderen, hun pannen vullen en de rest in hun mond proppen. Witte bessen moet je eerst fijn knijpen en de inhoud eruit zuigen en de pit uitspugen of heel doorslikken, want die is bitter. Soort van gevorderde foodie search staat vervolgens op het programma, het lijkt wel een onschadelijk maken training. Zorgvuldig worden de bosjes onderzocht om een soort van parasiet plant te vinden waar de draden de boom in groeien, het ziet eruit als een soort van ontstekingsdraad of lont. Met stokken wordt de aarde technisch omgewoeld, stenen verwijderd en de wortels, die op uit de kluiten gewassen zoete aardappels lijken, uit de grond gepeuterd. Ging het toch nog bijna mis… een giftige hinderlaag …. een schorpioen! Aan zijn staart wordt hij uit de kuil gevist en naar het volgend bosje geslingerd. Tevreden met de buit gaan we op hut aan.
(Foto links door: Make Holtby, foto rechts door: Estrella Brand)
Mama, Powervrouw en Bush Babe
Daarna naar de rivier, die helaas op dit moment een lege zandbedding is. Maar niet getreurd … binnen een mum van tijd graven ze naar een diepte waar het grondwater aan de oppervlakte komt. Alle emmers worden tot het randje gevuld na een de grote filter goocheltruc door het een paar keer over te gieten. De emmers zijn niet te tillen …. voor ons dan … met een hand duw je hem om je hoofd, nek recht en sjouwen maar bij 37*C … wij krijgen er spontaan een hernia of whiplash van als we er naar kijken. Food ladies hebben er een dagtaak aan. Oh, ja de baby’s hebben trouwens ook de hele dag op hun rug gezeten. Mama, powervrouw en bush survival babe ineen, wat zijn wij westerse vrouwen toch een watjes.
De mannen hebben na de ochtend jacht even een dutje gedaan in de schaduw van de boom. Alle boys worden opgetrommeld, want ze krijgen les van de papa’s hoe je je eigen boog en pijlen moet maken. Zorgvuldig gaan ze opzoek naar een goede tak net zo groot als jezelf, die als houten frame gebruikt kan worden. Ook de kleine jongens krijgen een mooie tak aangemeten. Met hun tanden maken ze de tak helemaal recht. Met pees spannen ze de boog strak op. Kortere en dunner takken worden ook verzamelt en mee terug genomen naar het kamp. De bast wordt eraf gestript, het binnenste van de tak verwarmt in het vuur en bewerkt met de tanden. Met grote secuurheid worden de schacht van de pijl waterpas gemaakt, want ja aan een pijl die afzwaait heb je niks. De pijlpunten er aan vast gemaakt met een soort teer en touw. Dan komen de veertjes van de geschoten uil weer tevoorschijn en aan de achterkant vastgemaakt. De veren zorgen ervoor dat de pijl punt als hij vliegt naar voren blijft wijzen en balans in de lucht heeft. Natuurlijk moet de nieuwe aanwinst ook nog even getest worden. Het notitieboekje wordt het doelwit en met een precisieschot doorboord. Wij mogen het ook even proberen, nou boog spannen is al een opgave laat staan de pijl weg krijgen in de goede richting tot grote hilariteit van de jongens die liggen te rollen op de grond van de lach. Zelf de kleinste boef van 4 schiet zonder enige aarzeling een sprinkhaan uit het gras.
(Foto links door: Kieke van Maarschalkerwaart, foto rechts door: Ed Omahoney)
Interview
De laatste dag interviewen we chief Shakwa, N’Oye en Haydi-e’ (Shakwa’s mama), die met trots vertellen over hun cultureel erfgoed, het (over)leven en hun familie. Hun uitdagingen, dromen en de toekomst. Met een “big smile” vertellen ze allemaal hetzelfde. De mensen, die in het dorp wonen beschrijven ze als “lost”, ze weten niet meer hoe ze voor zichzelf kunnen zorgen en zijn afhankelijk van anderen. En zei … ‘We live in the present and only worry about today and maybe tomorrow.’
Singing in the Rain
Het voelt alsof we er een familie bij hebben. We maken nog een aantal prachtige foto’s van deze bijzondere mensen, die een stukje van ons hart veroverd hebben. Samen klimmen we de rotsen achter het dorp op voor een groepsfoto. Er wordt nog even een groene mamba van de weg geschoten, want ze houden niet van fatale ongelukjes. Als de mannen en jongens boven op de rots staan voor een magische foto met de Ngorongoro krater op de achtergrond barst de hemel openen. Ze zijn helemaal blij, want nu kan je even een fijne douche nemen en je even ontdoen van alle stof. Zingend en dansend nemen ze ons mee naar de kleine grot en mogen wij deze uitzonderlijke vreugde gade slaan.
Toch werd het nog mooier, terug naar huis neemt iedereen takken en gras mee voor een avond bij het kampvuur. Daar zitten we onder ons 5 miljoen sterrenhotel, bij een knetterend vuurtje en de storytelling avond kan beginnen. De kids kijken met grote ogen naar de jagers, die spannende verhalen over de jacht vertellen en oudere vrouwen vertellen verhalen uit de overlevering. Ook wordt er gezongen en gedanst, terwijl de sterren en de maan naar ons staren. Tijd om te dromen en afscheid van elkaar te nemen met een brok in je keel. Wat hebben wij ons hier thuis gevoeld …. we worden nog even in elkaar geknuffeld … een ontmoeting om nooit te vergeten en een warme ervaring rijker in onze rugzak.
From Lake Eyasi with love
Kieke, Jimmy Nelson Foundation
********
Over de Jimmy Nelson Foundation
De missie van de Jimmy Nelson Foundation ligt in het verlengde van Jimmy’s werk. Jimmy’s werk brengt inheemse culturen onder aandacht, de foundation poogt “The bigger picture” te laten zien. Veel van deze culturen zijn allemaal op hun eigen manier aan het vechten om voort te bestaan. De klimaatverandering, landrechten en mijnbouw zetten deze gemeenschappen nog meer onder druk. Het werk van de foundation is tweeledig, enerzijds proberen ze een gevoel van culturele trots (her) aan te wakkeren bij inheemse culturen zelf. Anderzijds proberen ze wereldwijd bewustzijn te creëren via social media en onze website. Ze willen mensen in contact laten komen met inheemse volkeren. Het lange termijndoel is dat ze, door inheemse volkeren en hun gebruiken te documenteren, een uitgebreide online bibliotheek van culturele trots aanleggen. Door hen een gezicht en een stem te geven staan de gemeenschappen sterker tegenover de oprukkende dominant cultuur en commercie.
We zetten verschillende projecten op, zoals onderzoek, educatie en samenwerkingsprojecten met de gemeenschappen om dit te bewerkstelligen. Een aantal keer per jaar reizen we met een kleine groep vrijwilligers naar alle uithoeken van de wereld om, ook door de ogen van de locals, festivals, bijeenkomsten, bijzondere beroepen en andere gebruiken die er straks misschien niet meer zijn, te documenteren. Daarnaast willen we ook onderzoeken samen met de mensen ter plekke, naar de beste en juiste manier om hen te ondersteunen in cultuurbehoud. Een van deze projecten dit jaar was naar de Hadzabe in Tanzania, een project waar Explore Tanzania een prachtige bijdrage aan heeft kunnen leveren. Onze dank is groot lieve Marjolijn je hebt ons fantastisch geholpen om een prachtig project voor de Jimmy Nelson Foundation te maken.
